Κρατική Θανατοπολιτική: Ζώντας μέσα από το Θάνατο του Άλλου

Κρατική Θανατοπολιτική: Ζώντας μέσα από το Θάνατο του Άλλου

            Ο Θάνατος δεν είναι μόνο το τέλος της ζωής του ανθρώπου, και δεν είναι μόνο ιδιωτική υπόθεση, εφόσον ο άνθρωπος είναι μέλος μιας οργανωμένης και πολιτικοποιημένης κοινωνίας. Όπως η ζωή, έτσι και ο θάνατος του ανθρώπου έχει χρησιμοποιηθεί ανά τους αιώνες από τους κυβερνώντες θετικά ή αρνητικά. Και στις δύο περιπτώσεις ο βασικός στόχος ήταν ένας: η διατήρηση της εξουσίας. Ιδιαίτερα από το διαφωτισμό και έπειτα, υποσχόμενοι τη διαφύλαξη της ζωής και άρα την αποφυγή του θανάτου, οι κυβερνώντες χτίζουν αφηγήσεις - πολιτικούς μύθους - προστασίας του πολίτη. Με την αρνητική του έννοια ο θάνατος έχει χρησιμοποιηθεί ως απειλή, αλλά και πρακτική ενάντια στον παραβάτη, προϋποθέτοντας αυτόματα το δικαίωμα του κράτους στην αφαίρεση ζωής.

            Για παράδειγμα, στην Ελλάδα η θανατική ποινή καταργήθηκε το 1993, όμως σήμερα η κατάσταση στα νοσοκομεία των φυλακών είναι τόσο οικτρή, που άρρωστοι άνθρωποι αφήνονται σχεδόν στην τύχη τους και αποβιώνουν λόγω έλλειψης θεραπείας ή λόγω συνθηκών που ευνοούν την εξάπλωση μολυσματικών ασθενειών. Όπως είναι γνωστό, οι φυλακές αντιπροσωπεύουν το κράτος στο οποίο βρίσκονται. Ποιος από εμάς δεν έχει συγγενή ή φίλο που δεν λαμβάνει την κατάλληλη θεραπεία λόγω προσωπικής αλλά και υποτιθέμενης εθνικής οικονομικής δυσχέρειας; Και λέω «υποτιθέμενης» εθνικής, διότι το κράτος έχει χρήματα να πληρώσει τράπεζες, συμβούλους και ιδιωτικές εταιρίες, αλλά σε σταθερή βάση στερεί το δικαίωμα στη ζωή των πολιτών που είναι ταυτόχρονα σωματικά και οικονομικά ασθενείς.

            Στην Ελλάδα του μνημονίου οι παλαιοί πολιτικοί μύθοι έχουν πεθάνει. Η προστασία του πολίτη έχει υποβιβαστεί σε προστασία του εύπορου πολίτη, ενώ η απειλή ενάντια στον παραβάτη έχει καταντήσει απειλή ενάντια στον φτωχό παραβάτη. Έτσι, λοιπόν, επιστρέφουμε στο δίκαιο του ισχυρότερου, έναν βασικό νόμο του καπιταλισμού. Από την άλλη, θα μου πείτε, το είχαμε αφήσει ποτέ; Ας πούμε ότι έγινε μια προσπάθεια, κυρίως στη θεωρία και λιγότερο στην πράξη. Τώρα, όμως, με την δικαιολογία του καθεστώτος εξαίρεσης λόγω κρίσης - την ίδια δικαιολογία που χρησιμοποίησε η ναζιστική Γερμανία για να αναστείλει το Σύνταγμά της - πέσανε οι μάσκες της αστικής ειρήνης. Το άρθρο 48 του συντάγματος της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης είχε προβλέψει μια νομιμοποιημένη αυταρχική εκτροπή σε περίπτωση υποτιθέμενης έκτακτης ανάγκης. Όλοι γνωρίζουμε τα αποτελέσματά της... Άλλωστε και η δικιά μας Χούντα με το ίδιο καθεστώς και άρθρο (κατάστασης πολιορκίας) εγκαθιδρύθηκε…

Με τη δικαιολογία του καθεστώτος έκτακτης ανάγκης που άτυπα (κυρίως μέσω προπαγάνδας) έχει κηρυχτεί, ψηφίζουν και οι βουλευτές των Ελληνικών μνημονιακών κομμάτων νομοσχέδια που λειτουργούν εις βάρος των πολιτών, και την επόμενη μέρα δικαιολογούνται λέγοντας πως δεν είχαν επιλογή, πως τους επιβλήθηκαν. Λειτουργούν, έτσι, ως υπάλληλοι των δανειστών, που σε ένα μελλοντικό δικαστήριο θα απολογηθούν λέγοντας πως είχαν κινηθεί εντός νόμου και δεν ήταν οι ίδιοι άμεσα υπεύθυνοι για τον θάνατο κανενός ανθρώπου. Άμεσα. Γιατί έμμεσα και το παραμικρό σεντ μετράει στην κοινωνία του χρήματος. Δυστυχώς, όπως έλεγε και ο Βάλτερ Μπένγιαμιν, πραγματική κατάσταση εκτάκτου ανάγκης δεν είναι μια εξαίρεση που διαρκεί λίγο καιρό, αλλά καθημερινή πραγματικότητα για τους ασθενέστερους. Και το παραμικρό σεντ μπορεί να γίνει η ζωή ή ο θάνατός σου…

            Όταν η πολιτική της χώρας γίνεται μια κεκαλυμμένη θανατοπολιτική, μια πολιτική εξόντωσης των ασθενέστερων πολιτών (οποιασδήποτε φυλής, οποιουδήποτε ποινικού μητρώου), τότε κάτι σάπιο υπάρχει στο Κράτος της Ελλάδας. Και αυτό δεν είναι παρά το κωματώδες σώμα της αστικής δημοκρατίας, το σώμα που υπήρχε πιο πολύ σαν ιδέα παρά σαν πράξη, που λειτουργούσε κατά καιρούς με ηλεκτροσόκ, και που τώρα έχει αφεθεί κι αυτό στην τύχη του, σαν σε νοσοκομείο φυλακής, άρρωστο και ξεχασμένο. Από την άλλη, βέβαια, όπως έχουν ξεπηδήσει θύλακες φασισμού, υπάρχουν και θύλακες ελευθερίας από το άρρωστο καθεστώς. Όποιος/α θέλει να τους αναζητήσει, μπορεί. Όπως και μπορεί να γίνει μέρος της διαδικασίας ελευθερίας. Κι έτσι, το παλιό «Ελευθερία ή Θάνατος» παίρνει μια διαφορετική μορφή, ίσως λιγότερο αιματηρή, αλλά όχι λιγότερο αναγκαία.

nam sibyllam

Δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα Δρόμου 'Απατρις, Μάης 2014, φύλλο 26